PRAWA DZIECKA
PRAWA DZIECKA
Każdemu dziecku, niezależnie od koloru skóry, wyznania czy pochodzenia, przysługują takie same prawa - prawa dziecka.
Najważniejszym dokumentem dotyczącym praw dziecka jest Konwencja o prawach dziecka uchwalona w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych i ratyfikowana przez Polskę w 1991 roku.
Polska może poszczycić się bogatą tradycją związaną z promowaniem praw dziecka, począwszy od postaci Janusza Korczaka, cenionego na świecie działacza na rzecz godnego traktowania dzieci, po Ludwika Rajchmana, pomysłodawcę stworzenia międzynarodowej organizacji działającej na rzecz dzieci - UNICEF. Polska była również inicjatorem powstania Konwencji o prawach dziecka, gdyż przedłożyła Komisji Praw Człowieka ONZ jej pierwszy projekt.
O tym, jak ważne są w naszym kraju prawa dziecka świadczy również fakt, iż zostały one uwzględnione w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.
Dziecko powinno znać swoje prawa, rozumieć je i świadomie z nich korzystać. Państwo powinno traktować dziecko podmiotowo i bezwzględnie przestrzegać przysługujących mu praw.
Upowszechnianie wiedzy o prawach dziecka nie jest wymierzone przeciwko rodzicom. Zarówno rodzice, opiekunowie jak i nauczyciele powinni mieć świadomość, że prawa dziecka nie kolidują z prawami dorosłych, lecz się uzupełniają.
Zapisy zawarte w Konwencji o prawach dziecka są podstawą działalności UNICEF, który podejmuje starania, aby stanowiły one kanon zasad etycznych i standardów międzynarodowych postępowania wobec dzieci.
Na początku XX wieku w krajach uprzemysłowionych, pomimo postępu cywilizacyjnego, nie istniały standardy ochrony dzieci. Często pracowały one razem z dorosłymi w niehigienicznych i niebezpiecznych dla życia warunkach, były ofiarami przemocy ze strony opiekunów, nie miały dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej. Rosnąca świadomość społeczna niesprawiedliwości dotykających dzieci oraz głębsze zrozumienie ich potrzeb, których zaspokojenie jest konieczne dla prawidłowego rozwoju, doprowadziło do powstania ruchów na rzecz ochrony praw dzieci.
Międzynarodowe standardy w zakresie ochrony dzieci znacząco zmieniły się w ciągu ostatniego stulecia, dając dzieciom realne prawa i możliwości ich egzekwowania.
HISTORIA PRAW DZIECKA – OŚ CZASU
2015
Somalia i Sudan Południowy ratyfikują Konwencję o prawach dziecka. Konwencja jest najpowszechniej ratyfikowanym dokumentem międzynarodowym. Ratyfikowały ją wszystkie państwa z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych.
2011
Ustanowienie III Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka z 1989 r. Zgodnie z tym Protokołem Fakultatywnym Komitet Praw Dziecka uzyskuje kompetencje przyjmowania i rozpatrywania indywidualnych zawiadomień o naruszeniu praw dziecka przez poszczególne kraje.
2010
Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych przedkłada Zgromadzeniu Ogólnemu Status Konwencji o prawach dziecka.
2006
UNICEF wspólnie z Biurem Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości publikuje Podręcznik dotyczący wskaźników oceny wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich. Umożliwi to rządom ocenę stanu ich systemów wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich i przeprowadzenie niezbędnych reform.
2002
Na Sesji Specjalnej ONZ poświęconej dzieciom po raz pierwszy przemawiają dziecięcy delegaci. Przyjęto wówczas program World Fit for Children – Świat Przyjazny Dzieciom, w którym określono konkretne cele dotyczące poprawy sytuacji dzieci w następnej dekadzie.
2000
Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjmuje dwa Protokoły Fakultatywne do Konwencji o prawach dziecka z 1989 r., zobowiązujące państwa-strony do podjęcia działań w celu zapobiegania uczestnictwu dzieci w konfliktach zbrojnych oraz przeciwdziałania handlowi dziećmi, dziecięcej prostytucji i pornografii.
1999
Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) przyjmuje Konwencję dotyczącą najgorszych form pracy dzieci, wzywającą do natychmiastowego zakazu i eliminacji wszelkich form pracy, które mogą zagrozić zdrowiu, bezpieczeństwu lub moralności dzieci. UNICEF współpracuje z MOP od 1996 r. promując wprowadzanie międzynarodowych standardów dotyczących pracy dzieci.
1991
Eksperci z UNICEF, organizacji Save the Children, Defence for Children International i innych organizacji spotykają się, aby omówić dane zebrane w procesie raportowania Konwencji o prawach dziecka. Spotkanie prowadzi do formalnego utworzenia w 1995 r. Child Rights International Network (CRIN).
1990
W Nowym Jorku odbywa się Światowy Szczyt w Sprawie Dzieci. Ogłoszone zostają Wskazania Narodów Zjednoczonych odnośnie zapobiegania przestępczości nieletnich (Wskazania Rijadzkie).
1989
Konwencja o prawach dziecka zostaje przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych i powszechnie uznana za przełomowe osiągnięcie w zakresie praw człowieka i praw dziecka. Konwencja gwarantuje i ustanawia minimalne standardy ochrony praw dzieci we wszystkich dziedzinach. UNICEF, który pomógł opracować Konwencję, jest wymieniony w dokumencie jako źródło wiedzy eksperckiej.
1985
Przyjęcie przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Wzorcowych minimalnych reguł ONZ dotyczących wymiaru sprawiedliwości wobec nieletnich (Reguły Pekińskie).
1979
Z okazji dwudziestej rocznicy uchwalenia Deklaracji Praw Dziecka w 1959 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych ogłasza rok 1979 Międzynarodowym Rokiem Dziecka.
1978
Polska przedłożyła Komisja Praw Człowieka ONZ projekt Konwencji o prawach dziecka. Komisja przekazała ten projekt do rozpatrzenia grupie roboczej złożonej z państw członkowskich, agend ONZ oraz organizacji międzyrządowych i pozarządowych.
1974
W trosce o zapewnienie bezpieczeństwa bezbronnym kobietom i dzieciom Zgromadzenie Ogólne ONZ wzywa państwa członkowskie do przestrzegania Deklaracji w sprawie ochrony kobiet i dzieci w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych. Deklaracja zabrania ataków lub więzienia cywilów – kobiet i dzieci oraz chroni prawa kobiet i dzieci podczas konfliktu zbrojnego.
1968
W celu oceny postępów poczynionych przez 20 lat od przyjęcia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zwołana zostaje Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka. W jej trakcie opracowywany jest plan przyszłych prac oraz wzmocnione zostają krajowe zobowiązania do przestrzegania praw człowieka.
1973
Międzynarodowa Organizacja Pracy uchwala Konwencję dotyczącą najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia, która ustanawia wiek 18 lat jako graniczny, dopuszczający do podjęcia pracy niebezpiecznej dla zdrowia, bezpieczeństwa lub moralności młodocianego.
1966
Dzięki międzynarodowym paktom praw obywatelskich, politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych państwa członkowskie ONZ obiecują zagwarantować równe prawa - w tym edukację i ochronę – wszystkim dzieciom.
1959
Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjmuje Deklarację Praw Dziecka, będącą rozszerzeniem Deklaracji Genewskiej, która uznaje, między innymi, prawo dzieci do edukacji, zabawy, wsparcia i opieki zdrowotnej.
1948
Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwala Powszechną Deklarację Praw Człowieka, w której art. 25 uprawnia matki i dzieci do „szczególnej opieki i pomocy” oraz „ochrony społecznej”.
1924
Zgromadzenie Ogólne Ligii Narodów przyjmuje Deklarację Praw Dziecka zwaną Deklaracją Genewską, opracowaną przez Eglantyne Jebb, założycielkę organizacji Save the Children. Deklaracja zawiera pięć zasad i stanowi, że ludzkość powinna dać dziecku wszystko, co ma najlepszego, i że ciąży na niej konieczność zapewnienia dzieciom opieki, ochrony, pomocy w trudnych sytuacjach, możliwości rozwoju oraz obrony przed wyzyskiem.
GDZIE SZUKAĆ POMOCY?
112
Numer alarmowy
Zadzwoń pod ten numer, jeśli zagrożone jest życie lub zdrowie dziecka i niezbędna jest interwencja policji, straży pożarnej lub pogotowia.
997 Policja
998 Straż Pożarna
999 Pogotowie Ratunkowe
800 12 12 12
Dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka
To telefon skierowany do wszystkich dzieci, które potrzebują pomocy. Jeśli zadzwonisz pod ten numer, będziesz mógł/mogła porozmawiać ze specjalistą, który postara Ci się pomóc. Numer działa od poniedziałku do piątku w godzinach 8:15-16:15*. Jeśli zadzwonisz po tej godzinie lub w nocy, możesz przedstawić swój problem i pozostawić numer telefonu, a następnego dnia na pewno ktoś do Ciebie oddzwoni. Możesz skontaktować się także za pośrednictwem strony internetowej Rzecznika Praw Dziecka www.brpd.gov.pl, ale odpowiedź zajmie wtedy więcej czasu. Od kwietnia 2020 roku rozszerzono działalność telefonicznej linii interwencyjnej. Wszystkie osoby – uczniowie, rodzice, nauczyciele czy władze lokalne – uzyskają pomoc prawną i wyjaśnienia dotyczące treści, które mogą być nauczane w polskich szkołach.
116 111
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
Jeżeli czujesz się krzywdzony i potrzebujesz pomocy – możesz zadzwonić pod numer 116 111. Specjaliści porozmawiają z Tobą o każdym trudnym problemie i udzielą Ci pomocy. Telefon działa 7 dni w tygodniu całodobowo*. Możesz także zarejestrować się na stronie www.116111.pl i napisać wiadomość.
800 080 222
Całodobowa, bezpłatna infolinia dla dzieci i młodzieży, rodziców oraz nauczycieli
Jeśli czujesz się przygnębiony, masz problemy w szkole lub w domu lub jesteś ofiarą przemocy, czekają na Ciebie specjaliści. To doświadczeni pracownicy Fundacji ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych: psychologowie, pedagodzy i prawnicy. Konsultanci odpowiedzą na twoje pytania, doradzą, co możesz zrobić w swojej sytuacji. Możesz skontaktować się także przez stronę: www.liniadzieciom.pl.
801 120 002
Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”
To numer, pod który mogą dzwonić ofiary przemocy w rodzinie, a także osoby, które usłyszały o takiej przemocy lub są jej świadkami. Konsultacje prowadzone są telefonicznie lub mailowo: niebieskalinia@niebieskalinia.info Kontaktując się z „Niebieską Linią” uzyskasz wsparcie, pomoc psychologiczną, informacje o możliwościach uzyskania pomocy najbliżej Twojego miejsca zamieszkania.
Zagrożenia w Internecie
Dyżurnet.pl
Możesz tu zgłaszać informacje o wszystkich nielegalnych i niepokojących treściach znalezionych w Internecie. Jeśli specjaliści z dyżurnet.pl uznają, że znalezione przez Ciebie treści są nielegalne – poinformują o tym policję lub prokuraturę. Twoje zgłoszenie może być anonimowe, to znaczy, że nikt nie dowie się o tym, że to Ty zgłosiłeś nielegalne treści. Nielegalne treści możesz zgłosić poprzez stronę www.dyzurnet.pl, e-mailowo: dyzurnet@dyzurnet.pl lub telefonicznie numerem 801 615 005 (całodobowo).
Problem z narkotykami, uzależnieniami
800 199 990
Ogólnopolski Telefon Zaufania
To numer, pod którym uzyskasz pomoc oraz wsparcie, jeśli Twój problem związany jest z narkotykami lub uzależnieniem od narkotyków. Możesz zadzwonić zarówno wtedy, gdy problem dotyczy Ciebie, jak i wtedy, kiedy zauważysz, że problem z narkotykami ma osoba w Twoim otoczeniu. Telefon jest czynny codzienne od 16:00 do 21:00*, z wyjątkiem świąt państwowych.
MONAR
MONAR jest stowarzyszeniem, które niesie pomoc osobom uzależnionym od narkotyków, zakażonym wirusem HIV czy bezdomnym. Jeśli Ty lub osoba z Twojego otoczenia macie podobny problem, skontaktuj się ze stowarzyszeniem pisząc na adres pomoc@monar.org Specjaliści doradzą Ci dokąd się udać, z kim porozmawiać, jakie podjąć działania. UWAGA: nie zapomnij napisać w jakim mieście (lub miejscowości) mieszkasz.
Jesteś rodzicem albo nauczycielem?
800 100 100
Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawach dotyczących bezpieczeństwa dzieci
To bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna i online dla rodziców i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia i informacji w zakresie pomocy psychologicznej dla dzieci, które przeżywają kłopoty i trudności takie jak: agresja, przemoc w szkole, cyberprzemoc, zagrożenia związane z nowymi technologiami, wykorzystanie seksualne, kontakt z substancjami psychoaktywnymi, depresja i obniżony nastrój, myśli samobójcze, zaburzenia odżywiania. Specjaliści dostępni są od poniedziałku do piątku, w godzinach 11:00-17:00*. Kontakt online przez stronę www.800100100.pl.
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
Podopiecznymi SIP są osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej; Stowarzyszenie reprezentuje je w postępowaniach przed sądami i organami władzy publicznej. Są wśród nich osoby dyskryminowane lub zagrożone wykluczeniem społecznym, w tym cudzoziemcy. Udzielana jest im pomoc prawna i wsparcie integracyjne. Poradnictwo prawne i integracyjne dla migrantów wymaga wcześniejszych zapisów telefonicznych pod numerem +48 880 145 372 od poniedziałku do piątku między 15:00 a 16:00*. Stowarzyszenie nie udziela porad telefonicznie ani e-mailowo.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Porady prawne z zakresu łamania praw człowieka. Jeżeli jesteś uchodźcą i uważasz, że Twoje prawa są łamane porady mogą Ci udzielić prawnicy z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Znajdziesz ich pod numerem telefonu: +48 22 556 44 66. W tygodniu w siedzibie fundacji odbywa się jeden dyżur dla cudzoziemców (poniedziałek), od 10:00- 13:00*. Obowiązują wyłącznie zapisy telefoniczne: +48 22 556 44 40 wew. 2. Więcej informacji znajduje się na stronie: www.hfhr.pl.
Trudna sytuacja finansowa
Caritas Polska
To organizacja, która może Ci pomóc, jeśli Twoi rodzice lub opiekunowie znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej. Może sfinansować Twoje obiady w szkole, kupić wyprawkę do szkoły bądź dofinansować wycieczkę klasową. Caritas ma ponad czterdzieści placówek w całej Polsce. Mapka i telefony kontaktowe do poszczególnych placówek znajdują się na stronie internetowej: caritas.pl/szukam-pomocy/ Możesz również zadzwonić pod jeden z numerów: +48 22 334 85 00, 22 334 85 85, a pracownicy Caritas na pewno udzielą Ci potrzebnych informacji.
Pomoc ogólna
Komitet Ochrony Praw Dziecka udziela pomocy w różnych przypadkach i pomaga skontaktować się ze specjalistami. Skorzystaj z formularza zamieszczonego na stronie: kopd.pl/kontakt/ekspert-on-line.
* Godziny działania telefonów mogą ulec zmianie.
Wszystkie przedstawione informacje zostały zaczerpnięte ze strony internetowej: www.unicef.pl
Konwencja o prawach dziecka
PREZENTACJA O PRAWACH DZIECKA
Protokół w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii
Deklaracja Praw Dziecka
Przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów w 1924 roku
(zwana Deklaracją Genewską)
Niniejszą Deklarację, nazwaną Deklaracją Genewską, mężczyźni i kobiety wszystkich narodowości uznają, że ludzkość powinna dać dziecku wszystko, co posiada najlepszego i stwierdzają, że ciążą na nich, bez względu na rasę, narodowość i wyznanie, następujące obowiązki:
1. Dziecku powinno się dać możność normalnego rozwoju fizycznego i duchowego.
2. Dziecko głodne powinno być nakarmione, dziecko chore powinno być pielęgnowane, dziecko wykolejone wrócone na właściwą drogę , sierota i dziecko opuszczone - wzięte w opiekę i wspomagane.
3. Dziecko powinno przed innymi otrzymać pomoc w czasie klęski.
4. Dziecko powinno być przygotowane do zarobkowania na życie i zabezpieczone przed wszelkim wyzyskiem.
5. Dziecko winno być wychowane w wierze, że jego najlepsze cechy powinny być oddane na usługi współbraci.
Deklaracja Praw Dziecka
Uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 20 listopada 1959 roku
Zważywszy, że narody należące do Organizacji Narodów Zjednoczonych potwierdziły w Karcie ONZ swą wiarę w podstawowe prawa człowieka, w jego godność i wartość, i wyraziły swą gotowość popierania postępu społecznego i stworzenia lepszych warunków bytu w większej wolności,
zważywszy, że w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka Organizacja Narodów Zjednoczonych proklamowała, iż każdy człowiek powinien korzystać ze wszystkich praw i swobód wymienionych w Deklaracji, bez względu na różnice rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice,
zważywszy, że dziecko, z powodu niedojrzałości fizycznej i umysłowej wymaga szczególnej opieki i troski, a także odpowiedniej opieki prawnej, zarówno przed urodzeniem, jak i po urodzeniu,
zważywszy, że potrzebę tej szczególnej troski stwierdzono w Deklaracji Genewskiej z roku 1924 w sprawie praw dziecka i uznano w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, jak również w statutach agencji wyspecjalizowanych i organizacji międzynarodowych, których działalność ma na celu dobro dziecka,
zważywszy, że ludzkość powinna dać dziecku to, co ma najlepszego,
Zgromadzenie Ogólne proklamuje niniejszą Deklarację Praw Dziecka, aby zapewnić mu szczęśliwe dzieciństwo i korzystanie, zarówno w jego interesie jak i w interesie społeczeństwa, z praw i swobód wymienionych w niniejszej Deklaracji.
Zgromadzenie Ogólne apeluje do rodziców i indywidualnie do mężczyzn i kobiet, jak również do stowarzyszeń, władz lokalnych i rządów krajów, aby uznały te prawa i starały się zapewnić poszanowanie praw przy pomocy środków ustawodawczych i innych, wprowadzających w życie następujące zasady:
1. Zasada 1 - Dziecko korzysta ze wszystkich praw w niniejszej Deklaracji. Prawa te rozciągają się na wszystkie dzieci, bez żadnego wyjątku i bez żadnej różnicy albo dyskryminacji z powodu rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych lub innych, narodowości lub pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub z jakiegokolwiek innego powodu, przy czym zasadę tę stosuje się zarówno w stosunku do dziecka, jak i do jego rodziny.
2. Zasada 2 - Dziecko korzysta ze szczególnej ochrony, a ustawodawstwo i inne środki stworzą mu wszelkie możliwości i ułatwienia dla zdrowego i normalnego rozwoju fizycznego, umysłowego, moralnego, duchowego i społecznego, w warunkach wolności i godności. Wydawane w tym celu ustawy powinny mieć na względzie przede wszystkim dobro dziecka.
3. Zasada 3 - Z chwilą przyjścia na świat dziecko ma prawo do nazwiska i obywatelstwa.
4. Zasada 4 - Dziecko korzysta z dobrodziejstw ubezpieczeń społecznych. Jest ono uprawnione do tego, by zdrowo rosło i rozwijało się; w tym celu należy zapewnić szczególną ochronę zarówno dziecku jak i matce, łącznie z odpowiednią opieką, tak przed urodzeniem, jak i po urodzeniu. Dziecko ma prawo do odpowiedniego wyżywienia i mieszkania, rozrywek i opieki lekarskiej.
5. Zasada 5 - Dziecko upośledzone pod względem fizycznym, umysłowym lub społecznym należy traktować, wychowywać i otaczać szczególną opieką, z uwzględnieniem jego stanu zdrowia i warunków życiowych.
6. Zasada 6 - Do harmonijnego rozwoju swej osobowości dziecko potrzebuje miłości i zrozumienia. W miarę możności powinno ono rosnąć pod ochroną i odpowiedzialnością rodziców, a w każdym razie w atmosferze życzliwości oraz bezpieczeństwa moralnego i materialnego; w pierwszych latach życia nie wolno dziecka oddzielać od matki, chyba że chodzi o wypadki wyjątkowe. Społeczeństwo i władze państwowe powinny otaczać szczególną opieką dzieci nie mające rodziny albo nie mające dostatecznych środków na utrzymanie. Zaleca się udzielanie pomocy finansowej, państwowej lub innej, wielodzietnym rodzinom na utrzymanie dzieci.
7. Zasada 7 - Dziecko ma prawo do nauki; nauka ta jest bezpłatna i obowiązkowa, przynajmniej w zakresie szkoły podstawowej. Dziecko powinno otrzymać takie wychowanie, które podnosi jego kulturę ogólną i umożliwia mu, w warunkach równych szans, rozwinięcie swych zdolności, wyrobienie zdrowego rozsądku oraz poczucia odpowiedzialności moralnej i społecznej, a także stanie się pożyteczną jednostką społeczeństwa . Osoby odpowiedzialne za wychowanie dziecka i kierowanie nim powinny mieć na względzie jego dobro; odpowiedzialność ta spada przede wszystkim na rodziców. Dziecku należy dać wszelkie możliwości do zabaw i rozrywek, które powinny zmierzać do tych samych celów co nauka; społeczeństwo i władze państwowe powinny ułatwić korzystanie z tego prawa.
8. Zasada 8 - Dziecko powinno zawsze mieć pierwszeństwo do ochrony i pomocy.
9. Zasada 9 - Dziecko należy chronić przed wszelkiego rodzaju zaniedbaniem, okrucieństwem i wyzyskiem. Nie powinno ono być przedmiotem handlu w żadnej formie. Dziecko nie wolno przyjmować do pracy zarobkowej przed osiągnięciem odpowiedniego, minimalnego wieku. Dziecko nie wolno w żadnym razie zmuszać ani upoważniać do wykonywania jakiegokolwiek zawodu lub pełnienia czynności, które by wpływały szkodliwie na jego rozwój fizyczny, umysłowy lub moralny.
10.Zasada 10 - Dziecko należy chronić przed praktykami, jakie mogą prowadzić do rasowej, religijnej lub wszelkiej innej dyskryminacji. Należy je wychowywać w duchu zrozumienia innych, tolerancji, przyjaźni między narodami, pokoju i powszechnego braterstwa. Należy wpajać w nie przekonanie, że powinno poświęcić swoją energię i swoje uzdolnienia dla dobra bliźnich.